autorka: Alicja Kosiba-Lesiak
Polska husaria narodziła się prawdopodobnie na początku XVI wieku, gdyż pierwszy dokument o niej pochodzi z 1500 roku. Wcześniej, w XIV wieku, Serbowie użyli formacji konnych, o czym pisał np. Jan Długosz. Husaria, jako jazda lekka, nie posiadała pierwotnie uzbrojenia ochronnego, a jej bronią były długie i lekkie „drzewa”, czyli kopie, używane już wcześniej przez rycerstwo średniowieczne.
Charakterystyczny element wyposażenia husarza stanowiły skrzydła – zależnie od zasobności żołnierza – z piórami orlimi, sokolimi, kruczymi lub gęsimi. Skrzydła najczęściej umieszczane były za plecami jeźdźców, pióra zaś również na czapkach, tarczach, końskich nogach, drzewcach kopii. Skrzydło (częściej używano jednego a nie dwóch) stosowano wpierw przy popisach lub paradach. Lokowano je zresztą nie tyle na plecach rycerza, co z tyłu siodła, na łęku, a mocowano je tam dopiero gdy jeżdziec usiadł w siodle.
Tak oto opisał bojowe zastosowanie piór i innych szczegółów umundurowania w 1575 r. poseł wenecki Hieronim Lippomano: „W czasie wojny używają [Polacy] wszystkich sposobów, aby się zdawało, że ich jest więcej niżeli w istocie, a dla przestraszenia nieprzyjaciela ubierają konie w pióra, przypinają sobie skrzydła orle, a na barkach zawieszają skóry lamparcie i niedźwiedzie”.
Elementy „wojny psychologicznej” – tak nazwalibyśmy je dzisiaj, widząc łopoczące proporce na długich kopiach, skóry drapieżnych zwierząt na zbrojach rycerzy, malowane czerwona farbą rumaki i przytroczone skrzydła, które budziły nie tylko zdziwienie i panikę wojsk obcych, ale i przestrach koni wrogich armii. Skrzydła za plecami jeźdźców stanowiły również dodatkową ochronę przed cięciami szablą od tyłu i przed zarzuceniem tatarskiego arkanu (lassa) na tułów czy szyję.
Przez ponad 200 lat polscy husarze znaczyli szlaki bojowe zwycięstwami np. pod Orszą w 1514 r., Kircholmem w 1605 r., Chocimiem w 1621r., Beresteczkiem w 1651r., Wiedniem w 1683 r. Oddziały husarii pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego zatrzymały się w dniach 20/21 sierpnia 1683 r. na polach tarnowickich wraz z innymi formacjami armii polskiej, która zmierzała na Wiedeń z odsieczą przeciw Turkom. Nakło, Tarnowskie Góry i Wieszowa to trzy miejscowości powiatu tarnogórskiego , przez które obecnie prowadzi Szlak Husarii Polskiej wyznaczony przez PTTK.
Na przemarsz oddziału husarii w pochodzie oczekują wszyscy widzowie, od najmłodszego do najstarszego, bo przecież wygląd tej formacji jest godny podziwu,a dodatkowego splendoru przydaje mu zapewne też pamięć o sławie zdobytej przez prawdziwą husarię na polach wielu bitew.
