Irma Sedlaczek

Irma Sedlaczek

autorka: Alicja Kosiba-Lesiak

W tarnogórskiej rodzinie Sedlaczków urodziła się 13 listopada 1879 r. dziewczynka. Na chrzcie w kościele p.w. Piotra i Pawła otrzymała imiona: Irmgarda Brunhilda Mercedes Gizela Klotylda (właściwie Irmgard Brunhilde Mercedes Gisela Clotilda). Jej pradziadek, Johann Sedlaczek, przybył w XVIII w. do Tarnowskich Gór z pobliskiego Toszka i założył przedsiębiorstwo handlujące winami oraz winiarnię, które potem przechodziły w ręce kolejnych potomków.

Dziadek Irmy, Johann Paul, obok odziedziczonego przedsiębiorstwa prowadził też księgarnię oraz bank. Irma była najmłodszą z trójki dzieci Heinricha i Ottilii. Po śmierci ojca najstarszy brat Hugo prowadził firmę przez dwa lata i wyjechał na stałe do USA. Brat Erwin wybrał karierę naukową na Uniwersytecie Humboltów w Berlinie, gdzie obronił doktorat w dziedzinie chemii; później rodzinny interes prowadziła matka Ottilia.





Irma z pewnością ukończyła tarnogórskie szkoły, być może też Wyższą Symultanną Szkołę dla Dziewcząt, jedyną wówczas w mieście żeńską szkołę średnią. Nie wiadomo, kiedy zainteresowała się głębiej literaturą i kiedy odkryła w sobie zdolności poetyckie i narratorskie. Pisała wiersze i krótkie utwory prozą w języku niemieckim; wydawano je w zbiorach wraz z utworami innych śląskich twórców literatury lub jako samodzielne publikacje. W 1910r. we Wrocławiu jej mężem został doktor Heinrich Erben, właściciel księgarni w miejscowości Saatz (obecnie Žatec w Czechach).


Irma Sedlaczek




Pierwszy tom jej wierszy wydany został w Lipsku w 1911r. a następny w 1913r. nakładem małżonka Irmgardy w Saatz, gdzie prawdopodobnie małżonkowie zamieszkali po ślubie. Opublikowała też w 1914r. krótki utwór prozą – rodzaj bajki-opowiastki pt. „Vergessen”. Trzeci zbiór wierszy wyszedł drukiem we Wrocławiu w 1922r. Podczas pierwszej wojny światowej Heinrich Erben zginął a wówczas Irma przeniosła się do Wrocławia, gdzie znalazła się w kręgu tamtejszej bohemy. Jako jedyna kobieta wśród mężczyzn-twórców została członkiem grupy artystycznej pn. Breslauer Dichterschule (Wrocławska Szkoła Poezji). Trafiła tu na twórcę kultury Roberta Kurpiuna znanego jej z Tarnowskich Gór, gdzie wcześniej zamieszkiwał przez kilkanaście lat oraz na innego mieszkańca Górnego Śląska – liryka Maxa Niedurnego.

Ślad po pierwszej w historii tarnogórskiej poetce znanej z imienia i nazwiska pojawił się również w Insbrucku, gdzie opublikowała w 1926r. czwarty tomik poezji a znika w 1930 r. w Pradze. Miała wtedy 51 lat. Jakie były jej następne losy, niestety nie udało się do tej pory ustalić. Na temat Irmgardy Erben-Sedlaczek pisali Maria Marciniak oraz Marek Wojcik a w jej postać wciela się w pochodzie gwarkowskim polonistka jednej z tarnogórskich szkół średnich, Mirosława Turek-Twardowska. Zaś małżonek pani Mirki, Dariusz, w doktora Erwina Sedlaczka, starszego brata poetki, naukowca berlińskiego Uniwersytetu Humboldtów.

Fragment wiersza Irmy Erben-Sedlaczek przełożonego przez Ksawerę Kudlek z języka niemieckiego na podstawie tłumaczenia z języka niemieckiego Renaty Markiewicz.

An mein Oberschlesien
Mein Land, wie klang dein Lied?
Hart und herbe vom Hammergedröhn!
Dennoch war es so sieghaft, so schön.
Stolzer als deiner Wälder Wand
ragten die Schlote über das Land.
Arbeit, die heilige Frau,
mit Händen rissig und rauh,
hat dein Gedeihen gesegnet.

Irmgarda Erben-Sedlaczek

„Do mojego Górnego Śląska”
Ojczyzno moja, jak brzmiała twa droga piosnka?
Twardo i ostro od ciężkich młotów dudnienia!
Mimo to, była tak piękna i tak zwycięska.
Kominy twe wznosiły szyje swe ze zdumienia
pyszniąc się bardziej od zielonej lasów ściany.
Harówka, ta podniosła i święta kobieta
o dłoniach mocno okaleczonych, spękanych,
błogosławiła twój wzajem,
odwróciła swą twarz – ciężkich walk etykieta.

Przekład: Ksawera Kudlek-Brodziak


Irma Sedlaczek